8 Μαρτίου 2022 – Παγκόσμια ημέρα της γυναίκας
Για την παγκόσμια ημέρα της γυναίκας, αποφασίσαμε να μιλήσουμε για δύο επιφανείς γυναίκες του επιστημονικού κόσμου, των οποίων τα έργα ήταν διαχρονικά. Η πρώτη, η Υπατία, έρχεται από την αρχαιότητα του 4ου αι. μ. Χ. ενώ η δεύτερη, η Μαρί Κιουρί, από τον 19ο αι. Η ελπίδα μας είναι να δείξουμε πως, παρά τις δυσκολίες που αντιμετώπιζε το γυναικείο φύλο εκείνες τις εποχές, οι δύο αυτές προσωπικότητες κατόρθωσαν να αφήσουν πίσω τους έργο που χαρακτηρίζεται από την διαχρονική τους αξία, κι έτσι το πνεύμα τους θα επιβιώσει ανά τους αιώνες.
Η Υπατία ήταν νεοπλατωνική φιλόσοφος, αστρονόμος και μαθηματικός από την Αλεξάνδρεια που έζησε από το 370 έως το 415 μ. Χ. και είχε κερδίσει τον σεβασμό και τον θαυμασμό πολλών από τους πνευματικούς ανθρώπους της εποχής της. Ο πατέρας της, ο Θέων, ήταν, επίσης, μαθηματικός και αστρονόμος και υποστήριξε με ζήλο την Υπατία και την επιθυμία της για μάθηση. Η Υπατία σπούδασε στην Αθήνα και την Ιταλία και μετά τις σπουδές της επέστρεψε στην Αλεξάνδρεια και ανέλαβε εκεί τη διεύθυνση της σχολής των Πλατωνιστών. Η φήμη της ως δασκάλα προσείλκυε μαθητές απ’ όλη τη Μεσόγειο. Είχε γίνει, άλλωστε, γνωστή τόσο για τη φιλοσοφία, όσο και για τα μαθηματικά της. Σχολίασε την αριθμητική του Διόφαντου, έγραψε τον Αστρονομικό Κανόνα, τελειοποίησε τον Κώνο του Απολλώνιου, κατορθώματα που ήταν σπάνιο να πραγματοποιούνται από γυναίκες, ιδιαίτερα κατά την εποχή που έζησε η Υπατία. Δυστυχώς, όμως, η Υπατία βρήκε φρικτό θάνατο στα χέρια των φανατικών Χριστιανών. Η Υπατία αποτελούσε σύμβολο της μάθησης και της επιστήμης, οι οποίες την εποχή εκείνη ταυτίζονταν ευρέως από τους πρώτους Χριστιανούς με την ειδωλολατρία. Σύντομα, μπήκε στο στόχαστρο του Πατριάρχη Κυρίλλου, αποκαλέστηκε μάγισσα και κατηγορήθηκε για ειδωλολατρία. Στις 8 Μαρτίου του 415 δολοφονήθηκε βάναυσα από όχλο φανατισμένων Χριστιανών, οι οποίοι έγδειραν και διαμέλισαν το σώμα της και, τελικά, προχώρησαν στο κάψιμό του. Πολλοί θεωρούν ότι ο θάνατος της Υπατίας είναι ο λόγος που έμεινε στην ιστορία. Όμως, τα έργα της, παρ’ όλο που δυστυχώς δεν σώζονται, έπαιξαν μεγάλο ρόλο στην αναγνώρισή της ως επιφανή γυναίκα της επιστήμης.
Προχωρώντας λίγους αιώνες, και ερχόμενοι πιο κοντά στη σύγχρονη εποχή, συναντάμε την πασίγνωστη Μαρί Κιουρί. Η Μαρία Σαλώμη Σκουοντόφσκα-Κιουρί γεννήθηκε το 1867 στη Βαρσοβία. Φοίτησε στο Γυμνάσιο αλλά δεν μπόρεσε να πάει στο Πανεπιστήμιο, καθώς τότε απαγορευόταν η φοίτηση γυναικών στα πανεπιστήμια. Αναγκάστηκε να εργαστεί ως γκουβερνάντα και δασκάλα σε πλούσιες οικογένειες. Το 1891, σε ηλικία 24 ετών, μετακόμισε στο σπίτι της αδερφής της στο Παρίσι για να παρακολουθήσει μαθήματα στη Σχολή Θετικών Επιστημών στο Πανεπιστήμιο της Σορβόννης. Το 1894 γνώρισε τον Πιέρ Κιουρί, τον οποίο παντρεύτηκε και πήρε το όνομά του, με το οποίο έγινε και ευρέως γνωστή. Μετά τον γάμο της συνέχισε τις επιστημονικές της έρευνες. Το Πανεπιστήμιο της Σορβόννης της παραχώρησε μία υπόγεια αποθήκη, για να συνεχίσει την έρευνά της. Στις 18 Ιουλίου 1898 το ζεύγος Κιουρί ανακάλυψε ένα νέο χημικό στοιχείο, το «Πολώνιο», που ονομάστηκε έτσι προς τιμήν της ιδιαίτερης πατρίδας της Μαρί Κιουρί. Ανακάλυψαν, επίσης, το χημικό στοιχείο «Ράδιο» και ότι η ακτινοβολία καταστρέφει τους καρκινικούς όγκους. Η «ακτινοθεραπεία» τελειοποιήθηκε το 1906 από τη Μαρί Κιουρί, όταν υπολόγισε τις σωστές δόσεις για τη θεραπεία. Το 1903, το ζεύγος Κιουρί βραβεύτηκε με Νόμπελ Φυσικής, το οποίο μοιράστηκαν με τον Ανρί Μεκερέλ. Το 1906, η Μαρί Κιουρί έγινε η πρώτη γυναίκα που της παραχωρήθηκε έδρα Πανεπιστημίου. Το 1911, βραβεύτηκε με Νόμπελ Χημείας και έτσι έγινε η πρώτη γυναίκα που κέρδισε βραβείο Νόμπελ, αλλά και ο πρώτος άνθρωπος που κέρδισε δύο βραβεία Νόμπελ σε δυο διαφορετικές επιστήμες. Το 1921 έγινε Επίτιμη Διδάκτωρ όλων των Πανεπιστημίων των Η.Π.Α και η επιστημονική κοινότητα έδωσε το όνομά της σε μονάδα μέτρησης της ραδιενέργειας (ci) καθώς και στο χημικό στοιχείο «Κιούριο». Η Μαρί Κιουρί πέθανε στις 4 Ιουλίου του 1934 από απλαστική αναιμία, η οποία πιστεύεται πως προκλήθηκε από τη μακροχρόνια έκθεσή της στην ακτινοβολία. Αξιοσημείωτο είναι πως, ακόμα και 80 χρόνια μετά τον θάνατό της, τα οστά της εξακολουθούν να εκπέμπουν ακτινοβολία. Αν μάλιστα κάποιος επιθυμεί να διαβάσει τις σημειώσεις των δύο επιστημόνων χρειάζεται να υπογράψει μια δήλωση αναφέροντας ότι με δική του ευθύνη θα τα διαβάσει, καθώς και να εφοδιαστεί με τον απαραίτητο εξοπλισμό προστασίας, γιατί ακόμα καιοι σημειώσεις εκπέμπουν ραδιενέργεια!